Karkonoski Park Narodowy został utworzony 16 stycznia 1959 roku i objął swym zasięgiem najwyższe pasmo Sudetów Zachodnich – Karkonosze.

Obecnie jego powierzchnia wynosi 5951,4236 ha i obejmuje Główny Grzbiet Karkonoszy, od zachodnich zboczy Mumlawskiego Wierchu na zachodzie, po przełęcz Okraj na wschodzie. Jest to obszar pod wieloma względami unikatowy. Liczne skałki o fantastycznych kształtach, kotły i jeziora polodowcowe oraz malownicze wodospady  to atrakcje podziwiane przez rzesze turystów. W miejscach szczególnie cennych już w 1933 roku utworzono pierwsze rezerwaty przyrody: Śnieżne Kotły, Czarny Kocioł Jagniatkowski, Kocioł Łomniczki, Kocioł Małego Stawu, Kocioł Wielkiego Stawu. W skład parku wchodzą również dwie enklawy na Pogórzu Karkonoskim: Góra Chojnik oraz Wodospad Szklarki. Karkonoski Park Narodowy położony jest na terenie sześciu gmin: Szklarska Poręba, Piechowice, Jelenia Góra, Podgórzyn, Karpacz i Kowary.

Enklawa Karkonoskiego Parku Narodowego Rezerwat „Góra Chojnik”

Rezerwat o powierzchni około 24ha powstał w 1953 roku. W roku 1959 włączono go w obręb Karkonoskiego Parku Narodowego. Ochroną objęta jest pierwotna szata roślinna - las mieszany z bukami, sosnami, świerkami i jodłami oraz jaworami, grabami i lipami. W piętrze runa leśnego rosną m.in.: lilia złotogłów, konwalia, zawilec. Ochronie podlegają również interesujące formy skalne (Zbójeckie Skały).

CENTRUM PRZYRODNICZO-EDUKACYJNE KPN - PAŁAC SOBIESZÓW

W roku 2023 do użytku zostało oddane Centrum Przyrodniczo-Edukacyjne KPN - Pałac Sobieszów. To zabytkowy kompleks pałacowy pochodzący z początku XVIII wieku. W 2013 r. folwark wraz z pałacem został przejęty przez Karkonoski Park Narodowy, który od tego czasu czynił starania o zaadaptowanie zabytkowych budynków na nowoczesne centrum edukacji przyrodniczej oraz nową siedzibę Parku. Obecnie funkcjonują tu: sala konferencyjna na 150 osób, sale warsztatowe, ścieżka dydaktyczna wokół Pałacu. Wszystkie te obiekty służą pracownikom Parku do prowadzenia edukacji przyrodniczej i regionalnej. Oferta skierowana jest do dzieci, młodzieży i dorosłych. Centrum chce odpowiadać na potrzeby turystów, ale także mieszkańców regionu, oferując szeroki wachlarz zajęć, warsztatów, spotkań i wydarzeń w dużej mierze cyklicznych. Największą atrakcję Centrum stanowią dwie multimedialne ekspozycje edukacyjne – przyrodnicza: "Klimatyczne Karkonosze" oraz historyczna: "Pałac Sobieszów" opowiadająca o historii gospodarki i ochrony przyrody w Karkonoszach na przestrzeni wieków.

Klimatyczne Karkonosze

Wyjątkowa wystawa zajmuje dwa piętra zabytkowej Wielkiej Stajni. Na 1600 m2 mieści się 6 sal tematycznych - od geologicznych początków Karkonoszy, przez piętra roślinne, salę zjawisk pogodowych, XIX-wieczne laboratorium do aż do sali, w której zwiedzający doświadczają nocy w lesie. Ekspozycja „Klimatyczne Karkonosze” zaprojektowana jest do samodzielnego zwiedzania – została pomyślana jako swoiste centrum nauki, gdzie na poszczególnych stanowiskach trzeba odkryć zasadę funkcjonowania elementów środowiska i postarać się zdobyć wiedzę i doświadczenie z nimi związane. Jednocześnie jest ucztą dla zmysłów – wizualne piękno aranżacji inspirowanych naturą przeplata się tu z całym spektrum dźwięków, faktur i zapachów, oddziałujących na nasze zmysły i emocje. Konstrukcje urządzeń znajdujących się na wystawie są rozwiązaniami prototypowymi – zostały specjalnie zaprojektowane na potrzeby tej ekspozycji i wykonane tylko w jednym egzemplarzu.

Ekspozycja „Klimatyczne Karkonosze” jest nie tylko przygodą, ukierunkowaną na przeżywanie indywidualnie, z rodziną lub w zorganizowanej grupie. Jest także fantastycznym narzędziem edukacyjnym, pozwalającym poznać, zrozumieć i nawiązać emocjonalny kontakt z karkonoską przyrodą. To bardzo ważny element ochrony przyrody, której edukacja ekologiczna jest nieodzowną częścią. To od świadomości i indywidualnych decyzji każdej z osób wchodzących na teren Karkonoskiego Parku Narodowego w dużej mierze zależy, czy wspaniała, ale też wrażliwa górska przyroda przetrwa dla następnych pokoleń.

Pałac Sobieszów

Historia rodu Schaffgotschów, przedwojennych właścicieli Pałacu, życie salonowe, stosunki społeczne i wkład kulturalny rodziny w rozwój regionu Karkonoszy to główne wątki opowieści, którą można poznać zwiedzając ekspozycję „Pałac Sobieszów”. Konwencja wystawy nawiązuje do okresu od XVIII w. po czasy późniejsze oraz wystrojem wnętrz i tematyką stanowisk do charakteru Pałacu. Mimo historycznego charakteru /tła? ekspozycja robi również wrażenie nowoczesnej, intrygującej oraz interaktywnej. Użyto w niej wielu współczesnych technologii multimedialnych, wkomponowanych w tradycyjne formy meblowe, scenograficzne i architektoniczne. Aranżacja pałacowej ekspozycji miała przywoływać w zamierzeniu jej autorów atmosferę dawnej biblioteki czy archiwum. Współcześnie wykonane meble, sprytnie ukrywające sprzęt multimedialny, poprzez proporcje i detale wyraźnie w tym pomagają. Ekspozycja bez wątpienia stanowi ukłon w stronę przeszłości oraz historii miejsca i ludzi. Jest to także pierwsze miejsce w regionie, opowiadające tak szeroko o rodzinie Schaffgotschów, których działalność wybiegała daleko poza granice regionu karkonoskiego. Ostatnia sala ekspozycyjna poświęcona jest historii obu karkonoskich parków narodowych - polskiemu i czeskiemu, obecnym "zarządcom" Karkonoszy. Wystawa zajmuje ok. 580 m2 i umieszczona jest na parterze budynku pałacowego.

Kogo zapraszamy do CPE?

Zapraszamy wszystkich miłośników Karkonoszy. Wizyta w Centrum jest doskonałym wstępem lub uzupełnieniem wycieczek po terenie KPN. Stanowi także ciekawą propozycję dla zainteresowanych przyrodą i historią Karkonoszy, którzy z różnych powodów w góry się nie wybierają, np. ze względu na pogodę czy na stan zdrowia. Po całym kompleksie mogą poruszać się bez przeszkód osoby z niepełnosprawnościami ruchowymi czy rodzice z dziećmi w wózkach. Obie ekspozycje są dostępne w formie audiodeskrypcji oraz w polskim języku migowym (PJM). Dla gości z zagranicy wystawy dostępne są również w językach czeskim, angielskim i niemieckim.

Zdjęcia: Rafał Kotylak